Çekiliş Türleri: Çekilişler, "karşılığı nakit olan" ve "karşılığı nakit olmayan" olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü'nden alınacak izin süreçleri ve yasal düzenlemeler hakkında detaylı bilgi.
ÇEKİLİŞ TÜRLERİ VE YASAL DÜZENLEMELER
Milli Piyango Hakkında KHK'nın ("Kararname") 41. maddesinde "karşılığı nakit olmayan her türlü eşya ve benzeri piyango ve çekiliş tertibinin", Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü'nden ("İdare") alınacak izne tabi olduğu belirtilmiş ve ilgili düzenlemeler 4 Ekim 2006 tarihli Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü Karşılığı Nakit Olmayan Piyangolar ve Çekilişler Hakkında Yönetmelik kapsamında yapılmıştır.
Önemli: Buna karşın karşılığı nakit olmak üzere şans oyunlarını planlama, tertip etme ve çekiliş düzenleme hakkı İdare'ye aittir.
KARŞILIĞI NAKİT OLMAYAN ÇEKİLİŞLER
Yukarıda söz edilen KHK maddesi uyarınca düzenlenmiş olan "Karşılığı Nakit Olmayan Piyangolar ve Çekilişler Hakkında Yönetmelik" ("Yönetmelik"), söz konusu çekilişler açısından önemli bir düzenlemedir.
Karşılığı Nakit Olmayan Çekiliş Tanımı:
"Doğrudan veya bir mal ya da hizmetin satışı nedeniyle bilet, kupon, katılım numarası veya benzerlerinin satılması veya bedelsiz verilmesi suretiyle katılım hakkının verildiği ve düzenleyici tarafından taahhüt edilen karşılığı nakit olmayan her türlü eşya, hak ve benzeri ikramiyeleri kazanacak olanların, yapılacak çekilişle belirlendiği (…) ticari, sosyal, yardım ve benzeri amaçlı düzenlemeler (…)"
TİCARİ AMAÇLI ÇEKİLİŞLER
Bunun dışında çekilişler bakımından yapılan diğer bir ayrım; ticari amaçlı, sosyal amaçlı ve yardım amaçlı çekiliş ayrımıdır.
Ticari Amaçlı Çekiliş Tanımı:
"Bir mal veya hizmetin tanıtımı, pazar payının artırılması veya satılması amacıyla bilet, kupon, katılım numarası ve benzerlerinin bedelsiz dağıtılması suretiyle düzenlenenler"
Önemli: Esasen sanal ortam üzerinden düzenlenen çekilişler bakımından tanıtım, satış veya pazarlama unsuru esastır (Yönetmelik m. 10).
İZİN SÜREÇLERİ VE DENETİM
Karşılığı nakit olmayan ticari çekilişlere yönelik her türlü izin ve denetim yetkisi, Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü'ne tanınmıştır. Dolayısıyla bir kişi veya kuruluşun sanal ortamda düzenleyeceği her türlü çekiliş, bahsi geçen Yönetmelik kapsamında izne tabidir.
Önemli Duyuru: Milli Piyango İdaresi'nin resmî web sitesinden yapılan 29 Mart 2020 tarihli duyurda; Yönetmelik kapsamında olsun veya olmasın, sosyal paylaşım siteleri üzerinde gerçekleştirilen faaliyetlere yönelik izin alınması gerektiği belirtilmektedir.
YÖNETMELİK KAPSAMI DIŞINDA KALAN HALLER
Yönetmelik'te izin gerekmeyecek hâller sıralanmakla birlikte bazı görüş sahipleri bu istisnalara giriliyor olsa dahi idareye bildirim niteliğinde bir izin başvurusu yapılması gerektiğini düşünmektedirler.
Kapsam Dışı Kalan Faaliyetler:
1. Toplantı Çekilişleri
Kamu kurum ve kuruluşları, dernekler, vakıflar, spor kulüpleri, okul aile birlikleri, emeklilik ve yardımlaşma sandıkları ve cemaatlerin; eğlence, anma, kutlama gibi amaçlarla düzenledikleri toplantılarda, münhasıran toplantıya katılanlar arasında düzenlenen ve toplantı süresi içinde başlatılıp sonuçlandırılan karşılığı nakit olmayan çekilişler Yönetmelik kapsamına girmemektedir.
2. Bayi Çekilişleri
Firmaların satışları artırmak amacıyla bayi ve başbayilerine yönelik yapacakları ve ciro primi niteliğinde ikramiye ve hediye verilmesi çekilişler, Yönetmelik kapsamı dışındadır.
3. Önceden Belirlenen İkramiyeler
Çekiliş yapılmaksızın önceden belirlenen ve ilan edilen şartları taşıyan herkese ikramiye verilmesi, Yönetmelik kapsamı dışındadır. Bu kapsamda ikramiyenin birim tutarı, yani her bir kişiye verilecek tutar bakımından sınırlama bulunmamaktadır.
4. Yarışmalar
Yönetmelik kapsamında yarışma, "Kazananları, katılanlar arasından bilgi, beceri ve yeteneğe dayalı olarak eleme usulü ile başarı sıralaması esas alınarak veya bir jüri tarafından aynı esaslar dahilinde yapılan değerlendirmeyle belirlenen ve sonucunda ayni ve/veya nakdi ödül verilen düzenlemeler ile bilmece, bulmaca, eğlence programı ve benzerleri" olarak tanımlanmıştır.
Yarışma Koşulları: İşte bu yarışmalar, katılımcılardan herhangi bir bedel talep edilmemesi ve yarışmanın bir mal veya hizmetin pazarlama veya satışı amacına yönelik olmaması kaydıyla, Yönetmelik kapsamı dışında bulunmaktadır. Yarışmalar da herhangi bir tutar sınırına tabi değildir.
5. Seçim ve Öncelik Belirleme
Yarışma veya benzeri bir uygulamaya katılacak olanların; önceden ilan edilen şartlara göre seçildiği düzenlemeler ile adayların huzurunda ve yalnızca adaylar arasından çekiliş veya kura yöntemiyle belirlendiği düzenlemeler kapsam dışıdır.
6. Hak ve Hizmet Seçimi
Bir hak, hizmet veya imkândan yararlanacak olanların seçimine veya öncelik sıralarının belirlenmesine yönelik yapılan faaliyetler de ikramiye taahhüdü içermemeleri kaydıyla Yönetmelik kapsamına girmemektedir.
7. Düşük Değerli İkramiyeler
Bir kişinin kazanabileceği ikramiyenin rayiç bedelinin, 7338 sayılı Kanun'nun ilgili maddesindeki tutarın %2'sinin altında kalması halinde de Yönetmelik hükümleri uygulanmaz.
8. Sosyal Amaçlı Piyangolar
Sosyal amaçlı piyangolar da Yönetmelik kapsamı dışında bulunmaktadır. Bunlar, "kamu kurum ve kuruluşları tarafından toplumun sağlık, eğitim, kültürel değerlerinin korunup geliştirilmesi ve benzeri amaçlarla düzenlenen piyangolar" olarak tanımlanmıştır.
İDARİ VE CEZAİ YAPTIRIMLAR
Yasal Yaptırımlar:
- İzin alınmaması hâlinde idari ve cezai yaptırımları mevcuttur
- Çekilişlerin sponsorlar aracılığı ile yapılması hâlinde Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği'ne aykırılık
- TTK'da yer alan haksız rekabet hükümlerine aykırılık
- Düzenlenen çekilişin sonucuna uygun davranılmaması hâlinde TCK hükümlerine aykırılık
Reklam Kurulu Yaptırımları:
Şayet, reklam yasağına aykırı bir durum yaratılması hâlinde Reklam Kurulu'nun re' sen yapacağı inceleme üzerine incelenen uygulamanın üç aya kadar tedbiren durdurulmasına, durdurulmasına ve/veya haksız ticari uygulamada bulunan kişiye idari para cezası verilmesine karar verebilir (TKHK m. 77/13).
SONUÇ VE ÖNERİLER
Çekiliş Düzenlemede Dikkat Edilmesi Gerekenler:
- İzin Süreci: Sponsor aracılığıyla olsun ya da olmasın her çekiliş için öncelikle idare ile görüşmek ve bildirimde bulunmak/izin almak faydalı olacaktır.
- Kapsam Kontrolü: Çekilişin Yönetmelik kapsamında olup olmadığını kontrol etmek
- Yasal Uyumluluk: Ticari reklam ve haksız ticari uygulamalar mevzuatına uygunluk
- Şeffaflık: Çekiliş sonuçlarına uygun davranma ve şeffaf uygulama
- Dokümantasyon: İzin belgeleri ve gerekli dokümanların saklanması
Özet: Çekiliş düzenleme faaliyetleri, Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü'nün denetimi altındadır. Karşılığı nakit olmayan çekilişler için izin alınması gerekmektedir. Ancak belirli istisnai haller Yönetmelik kapsamı dışında kalmaktadır. Yasal uyumluluk için mutlaka idare ile iletişime geçilmesi ve gerekli izinlerin alınması önerilmektedir.